Interview
Cornelia Nauta : "Ik wil mezelf verrassen"
De fotografe Cornelia Nauta (Grijpskerk 1963) maakt fantasievolle, kleurrijke foto's. Haar inspiratiebronnen zijn ook Frans: de zangeres Barbara, de dichter Baudelaire en Marie-Antoinette, de vrouw van Lodewijk XVI. Ze heeft heeft vijf jaar in Frankrijk gewoond en daar onder meer een filmopleiding gevolgd. Dat is terug te zien in haar foto's. Cornelia Nauta: "De art-direction zit duidelijk in mijn foto's. Ik verzin decors, net zoals dat in films gebeurt. Heel vaak is er sprake van meervoudige belichting. In de foto's zit ook een bepaalde tijdspanne: in één beeld zie je vaak twee werkelijkheden." Zie ook haar website: www.cornelianauta.net.
Damespraatjes, nieuwsgierig geworden, vroeg Cornelia naar de achtergronden van haar bijzondere werk.
Fascinatie voor Frankrijk
"Tijdens mijn studie heb ik een jaar Frans gestudeerd. De dichter Baudelaire heb ik erg hoog zitten. Hij schreef fantasievolle, kleurrijke gedichten. Ook in zijn kunstopvatting vind ik me terug. Hij hechtte grote waarde aan de verbeelding, aan het gebruiken van je fantasie. Als je dat toepast op de fotografie, dan wil ik met mijn fotografie vanuit een bepaald idee imaginaire kunst maken. Het is geënsceneerde fotografie, terwijl de meeste fotografie registrerende fotografie is. In de jaren zeventig was er een golf van geënsceneerde fotografie, en daar heb ik me in mijn werk bij aangesloten. Het gedicht van Baudelaire "Invitation au voyage" vormde het uitgangspunt van een fotoserie waar ik vijf jaar aan gewerkt heb. In de loop der tijden raakte ik iets losser van zijn ideeën. Maar allerlei elementen uit zijn werk zitten er nog steeds in. Zoals de rol van exotica. In die tijd was het Oriëntalisme populair: kunstenaars, schrijvers en schilders trokken naar het Midden-Oosten en Egypte. De wereld van Duizend-en-een-Nacht zag je overal in terug. Baudelaire is zelf niet daarheen gereisd, maar alle elementen zie je wel terug. Hij cultiveerde het. Bijvoorbeeld de sensualiteit en de erotiek. Maar daarnaast ook het macabere, het duistere. Dus je ziet in deze foto's van mij enerzijds schoonheid, maar daarnaast ook demonen en angsten. Wat betreft Marie-Antoinette was ik geraakt door een boek van een hofdame van haar. En van het een kwam het ander. Er werd geroddeld over haar. Men dacht dat ze contact met vrouwen had, dat ze lesbisch was. Ze werd enorm ten schande gemaakt.Bij openingen van exposities van mijn werk wil ik er altijd iets meer van maken. Bij een opening las iemand gedichten van Baudelaire voor. Bij de tentoonstelling van door Marie-Antoinette geïnspireerde foto's was er een zangeres die aria's van Glück zong ".
Barbara
"Ik ben eigenlijk naar Frankrijk vertrokken vanwege Barbara. Ik vond haar een fantastische zangeres. Ik kom dan wel uit het Groningse Grijpskerk en heb in de stad Groningen gestudeerd, maar ik ben het tegendeel van een nuchtere Groningse. Ik had haar een keer in Groningen op zien treden en dat was voor mij overweldigend. Ik heb haar toen een brief geschreven. Dat heeft geresulteerd in een contact tussen ons. Ik kreeg een uitnodiging om in Parijs naar een concert te komen. Het was een totaalshow en een totaal-beleving. Het licht speelde een belangrijke rol op het podium. En Barbara was heel betrokken bij het publiek. Ze heeft wel eens gezegd: "Mijn mooiste liefdesgeschiedenis heb ik met mijn publiek beleefd." We bleven schrijven en bellen. In 1997 was ik weer terug in Nederland. In datzelfde jaar is zij overleden. Ik heb nog steeds veel bewondering voor haar. In Frankrijk heeft ze nog veel aanhang. Ze wordt nog steeds door jonge zangers en zangeressen gezongen. Ze is verwant aan Jacques Brel. Die twee kenden elkaar ook goed. Barbara componeerde haar eigen chansons en stelde zich stevig op ten opzichte van haar platenmaatschappij. Die moest wel naar haar luisteren. Maar ze stelde ook hoge eisen aan zichzelf en aan anderen. Barbara was een kunstenaar die uitging van haar eigen ideeën die zeer persoonlijk waren. Ik ben ervan overtuigd dat dat persoonlijke overkomt bij de mensen; het maakt herkenbaar en mensen kunnen zich erin vinden. Het is een wisselwerking. Als je je kwetsbaar opstelt, wordt dat herkend."
Cursussen
"Ik geef al lang cursussen. Voor instellingen, maar ook in eigen beheer. Belangrijk is wat je van je zelf wilt laten zien en daarnaast ga ik in op een aantal technieken die je erbij kunt gebruiken. De deenemers aan de cursus hoeven niet veel techniek in huis te hebben, maar ze moeten wel openstaan voor het experiment, voor het durven graven in zichzelf. Dus werken vanuit je eigen inhoud. "Hoe raak ik geïnspireerd?" Meestal werk ik met groepjes van zo'n 6 - 8 personen, Maar je kunt ook privélessen volgen waarbij je aangeeft wat je wilt leren, bv ik wil alleen de techniek van mijn camera beheersen omdat ik mooie foto's van mijn baby wil maken".
Nieuwe projecten
"Mijn serie over Baudelaire ( "In the land that mirrors you") heb ik afgesloten. Af en toe kijk ik nog terug naar de foto's en de negatieven. Is de reflectie nog goed genoeg? Maar het maken is achter de rug. Sinds 1999 ben ik bezig met een zwart-wit serie. Daar ga ik voorlopig mee door. De foto's in die serie maak ik zomers op locatie. En daarnaast begin ik met een nieuwe serie. Voorlopige titel "L'errance de la comtesse" Ik zit nu in de experimentele fase. Het is nog niet erg ingevuld. Maar ik heb al een vijftal foto's . Die zien er goed uit. Mogelijk komt er een keer zó'n goede foto, dat die foto de titel van deze serie gaat vertellen. Ik moet openstaan voor het toeval. Dat heb ik nu nog meer dan vroeger. Het is wel enigszins dubbel, want tegelijkertijd heb je een idee waar het naar toe moet. Maar als er een zogenaamd ongelukje gebeurt, kun je gedwongen zijn te improviseren, en meestal zijn dat de momenten dat je opeens iéts vindt. Iets nieuws, iets betekenisvols dat het project als het ware op een hoger plan trekt. En dat neem je dan mee naar de volgende foto. Op het eind van het Baudelaire-project zakte dat creatieve proces een beetje weg. Dát moet er nog in, en dát. Het was bijna té geconstrueerd. Het plezier moet er absoluut ook zijn. In essentie wil ik met een foto me zelf verrassen (en natuurlijk ook de kijker). Ik moet er een kick van krijgen. Want het moet natuurlijk wel spannend blijven."
Interview door Walter van Teeffelen
Interview met fotograaf en docent Cornelia Nauta: “ik noem me altijd een kunstenaar die fotografeert”
L'errance de la comtesse à Quiberville-sur-mer
Cornelia Nauta begon al op jonge leeftijd foto’s te maken van haar vier zusjes met de camera van haar moeder. “Toen ik op de lerarenopleiding tekenen zat schilderde ik en maakte daarnaast foto’s. In Parijs deed ik een filmopleiding en terug in Nederland een scenario-opleiding. Het fotograferen deed ik er altijd naast. Tijdens de lerarenopleiding kregen we opdrachten om zwart-wit foto’s te maken en de rolletjes konden we ontwikkelen en afdrukken in de doka. Toen begon mijn fascinatie voor fotografie pas goed. Ik experimenteerde heel veel met dia’s. Ik was ook gefascineerd door de techniek meervoudige belichting van een negatief. Daardoor kun je op een surrealistische manier fotograferen. Door deze techniek kon ik meer verhalen vertellen in een foto.”
“Ik noem me altijd een kunstenaar die fotografeert. Als ik een fotoshoot in opdracht doe, dan ben ik natuurlijk een fotograaf, maar als ik met mijn eigen werk bezig ben dan voel ik me meer een kunstenaar. Je kunt in mijn werk invloeden zien van film en schilderkunst.”
Waar haal jij je inspiratie vandaan? En welke fotograaf inspireert jou?
“Ik haal mijn inspiratie uit literatuur en Franse geschiedenis. Omdat ik in mijn autonome werk altijd mezelf fotografeer, haal ik veel inspiratie uit fotografen die dat al eerder deden, bijvoorbeeld Cindy Sherman of de gravin van Castiglione. Of Lady Hawarden die niet zichzelf maar haar kinderen verkleed fotografeerde. Maar ik laat me ook inspireren door de surrealistische foto’s van Man Ray of de schilderijen van Gustave Moreau. Er zijn ook plekken die me inspireren, vooral plekken die een geschiedenis vertellen, of die in verval zijn.”
Wat vind je zelf je mooiste foto? En wat is het verhaal erachter?
“De foto’s waarmee ik exposeer zijn allemaal een keer de mooiste foto geweest, want de laatste gelukte foto is altijd de mooiste foto. De mooiste foto is ook vaak een foto waarvoor je veel hebt moeten zwoegen omdat het idee in moeilijk uitvoerbaar was of omdat het toeval een handje heeft geholpen.”
“Op het strand van Quiberville-sur-mer, Normandïe, heb ik een mooie foto voor de fotoserie L’errance de la comtesse, de omzwervingen van een gravin, kunnen maken. Het gaat over een gravin die nergens thuis is, in ballingschap. Het personage is losjes gebaseerd op La Comtesse de Ténèbres (De Gravin van de Duisternis). De harde wind maakte dat de sleep opgetild werd, waardoor het een beetje lijkt alsof ik zweef.”
Wat heeft je gemotiveerd om docent fotograaf te worden?
“Ik ben begonnen met lesgeven in 2000. Eerst in kleine groepjes in mijn eigen atelier en dat doe ik nog steeds. Als kunstenaar is het werken in je atelier een eenzame bezigheid en ik vind het leuk om mijn kennis -zowel techniek als inhoud- door te geven. Het lesgeven heeft me veel gebracht, en dat motiveert me ook, het contact met mensen. Ik was een zeer verlegen iemand in mijn jeugd en het lesgeven heeft me meer zelf vertrouwen gegeven.”
Hoe ziet een gemiddelde les er bij jou uit?
“Ik geef opdrachten die men thuis maakt en het resultaat ervan wordt uitgebreid besproken. Ik vind het belangrijk om naar iedereen te luisteren. Ik kan wel iets vinden van een foto, maar dan moet ik ook kunnen uitleggen waarom. Datzelfde geldt voor de cursisten. Alleen vertellen “ik vind het mooi” of “ik vind het lelijk” is niet van toepassing. Je moet het kunnen motiveren. Ik probeer zoveel mogelijk te oefenen tijdens de les, zodat ik zeker weet dat men de opdrachten kan doen. En ik laat veel voorbeelden zien. Daarnaast is het belangrijk dat iedereen zich op zijn gemak voelt, en dat er een goede sfeer is. Als je iets niets niet begrijpt, dan moet je dat kunnen zeggen.”
“En ik ben een docent die er van houdt om samen op pad te gaan, bijvoorbeeld afgelopen zomer heb ik excursies georganiseerd in Parijs, dat was heel erg leuk. Soms vinden mensen het een beetje eng om alleen met de camera op straat te fotograferen, en in een groepje, met een docent is het toch allemaal wat relaxter.“
Wanneer is een cursus geslaagd in jouw ogen?
“Als iemand voor de eerste keer een cursus doet, dan is dat meestal om de knopjes van de camera te leren kennen, maar gaandeweg een cursus kan men ook beseffen dat het niet alleen om de knopjes gaat maar ook om creativiteit. Wat wil je, wat is je idee, en hoe doe je dat.
De cursus is geslaagd als men de smaak te pakken heeft en dat men ervaart dat de techniek van een camera niet een belemmering is, maar een mogelijkheid om betere foto’s te maken. Ik hoop altijd dat men na de cursus doorgaat met fotograferen. En met veel plezier.”
Kan iedereen meedoen met een cursus?
“In principe kan iedereen meedoen die een camera heeft met de mogelijkheid van M, manueel alles instellen. Als je twijfelt of je camera geschikt is dan kun je mij altijd een bericht sturen via Cultuurkust.”
Kun je nog een tip geven voor een mooie/geslaagde foto?
“Ik heb twee tips. Ga als je een fotocursus doet eens naar een fotografietentoonstelling. Als je schildert dan ga je ook kijken naar de schilderijen, dus waarom niet naar een fototentoonstelling. Op de website van www.fotoexpositie.nl kun je zien waar dicht bij jou in de buurt een foto expositie te zien is.”
“Mijn tweede tip is: door op je compositie te letten verbeteren je foto’s. Bijvoorbeeld iets op de voorgrond mee fotograferen waardoor je diepte in je foto creëert. Of probeer een ongebruikelijk standpunt voor je foto. Bijvoorbeeld een foto vanuit een extra laag standpunt als een kikker.”
Cultuurkust biedt verschillende fotografiecursussen aan van Cornelia Nauta. Kijk voor meer informatie op www.cultuurkust.nl/cursussen.
Interview door Nienke Schutte
